σχετικός

-ή, -ό / σχετικός, -ή, -όν, ΝΜΑ

αυτός που έχει σχέση αναλογίας ή ομοιότητας με κάποιον άλλο, συναφής (α. «σχετικές έννοιες» — έννοιες τών οποίων τα αντικείμενα σχετίζονται, όπως λ.χ. αιτία και αιτιατό, ωκεανός και πέλαγος

β. «πεπρᾱχθαί φησι κατ' ἀλήθειαν ἢ κατὰ συνάφειαν σχετικὴν δουλοπρεποῡς καὶ ἀνυποστάτου μορφῆς», Θεοδώρ.)

νεοελλ.

1. (για πρόσ.) αυτός που διατηρεί φιλικές σχέσεις με κάποιον, οικείος, γνώριμος

2. αυτός που υφίσταται υπό όρους, που εξαρτάται από ορισμένους όρους, εξαρτημένος, σε αντιδιαστολή προς τον απόλυτο («το βάρος τού ανθρώπου είναι σχετικό με το ύψος του»)

3. συνεκδ. αυτός που υπάρχει σε μικρή ποσότητα, μέτριος, αρκετός («έχει σχετική μόρφωση»)

4. το ουδ. ως ουσ. το σχετικό

(φιλοσ.) α) έννοια με την οποία υποδηλώνεται ότι τα αντικείμενα, τα γεγονότα και οι διαδικασίες τής αντικειμενικής πραγματικότητας εξαρτώνται από άλλα αντικείμενα, γεγονότα ή διαδικασίες

β) αυτό που εξαρτάται από ένα υποκείμενο, το υποκειμενικό, όπως λ.χ. είναι τα αισθήματα τού θερμού και τού ψυχρού, που ποικίλλουν από άτομο σε άτομο, σε αντιδιαστολή προς το αντικειμενικό, που ισχύει για όλα τα άτομα ομοίως

5. φρ. «σχετική κίνηση»

φυσ. κίνηση αναφερόμενη σε σύστημα το οποίο δεν θεωρείται ακίνητο, όπως λ.χ. είναι η κίνηση ενός βλήματος ως προς τη Γη

αρχ.

1. αυτός που ανήκει ή αναφέρεται στην επίσχεση, στη συγκράτηση, ανασταλτικός

2. σταθερός, μόνιμος

3. πρόσκαιρος, παροδικός («σχετικὸς πυρετός», Γαλ.).

επίρρ...

σχετικώς / σχετικῶς, ΝΜΑ, και σχετικά Ν

νεοελλ.

1. εξαρτημένα, υπό όρους, σε αντιδιαστολή προς το απολύτως

2. σε αρκετό βαθμό («είναι σχετικά όμορφη»)

νεοελλ.-μσν.

σε σχέση με κάτι άλλο, αναφορικά με

μσν.-αρχ.

με ευμενή, ευνοϊκή διάθεση, φιλικά

αρχ.

ως αποτέλεσμα πρόσκαιρης κατάστασης.

[ΕΤΥΜΟΛ. < θ. σχε- τής μηδενισμένης βαθμίδας τού ρ. ἔχω* (πρβλ. σχέσθαι, σχέσις, σχετέος) + κατάλ. -τικός (πρβλ. βοηθη-τικός). Το επίθ. με την αρχ. σημ. «ανασταλτικός» διατηρεί τη σημ. τής ρίζας τού έχω *segh- «κρατώ στερεά» (πρβλ. σχετέος, σχετήριον)].